این روزها که دیدن شیر ایرانی برای ایرانیها به آرزو تبدیل شده تولد چهار توله شیر آفریقایی در باغ وحش خرم آباد مجالی برای دیدن خانواده شیرهای آفریقایی در این استان را فراهم کرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس نظر روانشناسان برجسته جهان تماشای مناظر طبیعی همواره آرامش و لطافت ویژه‌ای را در درون ما انسانها فعال می‌کند. بشر امروز چنان زندگی خویش را با ارکان ماشینی پیوند زده است که گویی روح و روان خویش را از ابتدای خلقت در اسارت تکنولوژی یافته است.

این در حالی است که زندگی بشر امروز به واسطه پیشرفت‌های صنعتی آنچنان از طبیعت دور شده که حتی دقیقه‌ای آرامش طبیعی را نمی‌توان در زندگی امروز ما انسانها یافت. به دیگر سخن، دور شدن زندگی بشر امروزی از ارکان طبیعت کره زمین نه تنها باعث کاهش دردهای او نشده بلکه گریبان بسیاری از جوامع جهان را نیز گرفته است.

هرگاه که انسانها یک گام به طبیعت نزدیک شده‌اند با آرامش روحی و روانی عمیقی مواجه شده‌اند که لذت همین دقایق کوتاه سبب بازگشت بسیاری از جوامع بین المللی از زندگی تمام ماشینی به سمت محیط طبیعی شده است.

آن روزی که بشر در کره خاکی آفریده شد...

از سوی دیگر با صنعتی شدن جهان محیط‌های طبیعی به سمت و سویی پیش رفته است تا بدین ترتیب بسیاری از گونه‌های منحصر به فرد جهان حیات وحش نابود شده و با در معرض خطر انقراض قرار بگیرند.

داریوش شهبازی تاریخ‌نگار ایرانی در یادداشتی اینگونه آورده است که از «آن روزی که بشر در کره خاکی آفریده شد، تا روزی که توانست تفوق منتهی به حکومت بلامنازع خود را بر دیگر جانوران به ثبت برساند، راهی بس طولانی را پیموده است، راهی که تمامی اقوام و ملل به تناسب حضور و تاثیر در آن نقش داشته و دارند. حکومت ناجوانمردانه انسان بر جانوران و طبیعت، بار سنگین و غیرقابل انفصال بر دوش آنهاست که محصول نهایی اش در آینده، بسیار ناخوشایند و گریبانگیر خود آدمی است.

در این حکومت بشر از گوشت و پوست، چربی و دیگر اعضای نهنگ عظیم الجثه دریا تا بال رنگین و مسحور کننده پروانه و از گوشت کوسه تا پوست خز استفاده کرده است. انسان میلیونها حیوان از جنس مرغ، خروس، گاو، گوسفند و دیگر جانوران را هر روز برای تامین غذای خود می‌کشد. بشر هرآنچه به فکر و اندیشه اش رسیده و در توانش بوده، در این طمع ورزی، به کار بسته و از آن بهره گرفته، تا جایی که بسیاری از نسل‌های جانوران زبان بسته، ریشه کن شده و خود و هم طبیعت را از خیر وجودشان بی نصیب کرده است."

این در حالی است که از بین رفتن تنوع زیستی کره زمین سبب بروز بیماری‌های خطرناک و ضعیف شدن قدرت اقتصادی جهان شد. بدین ترتیب برخی از جوامع بین المللی برای رفع مشکل به وجود آمده برای حفظ و حراست از ژن‌های ارزشمند حیات وحش به فکر احداث باغ وحش‌هایی با رویکرد آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی افتادند.

باغ وحش خرم آباد از یک سال پیش فعالیت‌های خود را با کمک نهادهای دولتی و علمی شروع کرده و در طی این مدت به پیشرفت‌های فیزیکی و علمی بسیاری نیز دست یافته است. این پروژه برای اولین بار زیر نظر استانداری استان لرستان و با همکاری دانشگاه لرستان و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست این استان انجام شده است.

تاسیس باغ وحش خرم آباد و تولد توله شیرهای آفریقایی

در این باغ وحش گونه‌های مختلفی همچون شیر، خرس، گرگ، شترمرغ و انواع پرندگان شکاری نگهداری می‌شوند. این در حالیست که در چند ماه گذشته شیرهای موجود در این باغ وحش جفت گیری موفقی داشته و در پی آن چهار توله شیر تولد در اسارت را تجربه کرده‌اند.

دامپزشکی که در زمان تولد این توله شیرها در باغ وحش خرم آباد حضور داشته در این رابطه می‌گوید: هر باغ وحشی ابتدا با هدف تفریحی و استفاده بازدید کننده‌ها احداث می‌شود و در مرحله بعدی مشاهده گونه‌هایی است که مردم نمی‌توانند آنها را به آسانی ببینند.

حاجی قهرمانی افزود: وجود باغ وحش می‌تواند سبب آشنایی مردم با این گونه‌ها شده و از سوی دیگر دانشکده‌های مختلف و همچنین مراکز تحقیقاتی زیست شناسی و دامپزشکی می‌توانند بر روی موضوعات مورد علاقه خود کار کنند.

باغ وحش خرم آباد در غرب کشور کم نظیر است

وی با بیان این مطلب که در منطقه غرب کشور و کوه‌های زاگرس ما چنین مرکزی را تاکنون نداشتیم، افزود: ایجاد این مرکز می‌تواند یک مرکز جذب گردشگر و مرکز تفریحی برای شهرستان خرم آباد و اطرافش باشد.

وی افزود: این مرکز می‌تواند منطقه‌ای باشد که گونه‌های در حال انقراض را در این جا نگه داشته، حفاظت و تکثیر کنیم و با کمک سایر ارگانها دانش آن را منتقل کنیم تا گونه مورد نظر از معرض انقراض رهایی یابد.

شیر آفریقایی اولین زایمان خود را در باغ وحش خرم آباد انجام داد

این دامپزشک همچنین در مورد نژاد و نحوه زایمان این شیرها نیز گفت: شیرهایی که در این مرکز هستند آفریقایی بوده و از دانشگاه زابل به این جا آورده شده‌اند و این در حالی است که شیر ماده در زابل زایمانی نداشته و اولین زایش خود را در خرم آباد انجام داد.

حاجی قهرمانی در مورد نحوه نگه داری این توله شیرها نیز گفت: در حال حاضر توله‌های را همین جا نگه داری می‌کنیم و دو ماه باید از شیر مادر استفاده کنند و از آن به بعد از گوشت برای تغذیه آنها استفاده خواهند کرد.

وی همچنین در مورد ارتفاع نسبتا زیاد باغ وحش و زمستانی که در پیش است نیز گفت: در زمستان سال گذشته و با این که زمستان نسبتا سختی نیز داشتیم مشکل خاصی برای گونه‌های باغ وحش به وجود نیامد و امسال نیز تدابیر لازم برای گرمایش گونه‌ها اندیشیده شده تا بدین ترتیب گونه‌ها در فضایی مطلوب به سر ببرند.

تولد توله شیرهای آفریقایی در باغ وحش خرم آباد در حالی رخ می‌دهد که سال‌هاست شیر ایرانی به خاطره‌ها پیوسته است و دیدن شیرهای آفریقایی شاید تنها تسلایی بر غم از دست رفتن شیر ایرانی باشد.

توله شیرهایی که خاطره سلطان را زنده می‌کنند!

بدون شک روزگاری شیر، سلطان حیات وحش ایران بوده است؛ آری شیر ایرانی اینک نزدیک به یک قرن است که از آشیانه اصلی خود به کلی منقرض شده و تنها تعداد محدودی از آن در پارک ملی «گیر» در کشور هندوستان باقی مانده است.

روزگاری این سرزمین زیستگاهی امن برای شیر محسوب می‌شد اما به دلیل از بین رفتن شرایط خاص زیستگاهی و همچنین از بین رفتن طعمه‌های این گونه منحصر به فرد اینک شیر ایرانی در سرزمینی دور و در غربت زیست می‌کند.

شیر ایرانی با نام علمی panthera leo persica زمانی از شمال یونان و سوریه تا عراق و شبه جزیره عربستان و مناطق مرکزی هند زیست می‌کرد و در ایران نیز در جنوب و جنوب غربی کشور از کرخه و دز در استان خوزستان تا دشت ارژن در غرب شیراز پراکندگی نسبتا خوبی داشته است.

در حال حاضر این گونه منحصر به فرد که مقداری از شیر آفریقایی کوچک تر است تنها در پارک ملی گیر زندگی می‌کند. بد نیست بدانید که پارک ملی گیر به شدت تحت حفاظت وزارت محیط زیست کشور هندوستان بوده و 350 شیر ایرانی موجود در این پارک در شرایط مطلوبی به سر می‌برند.

این پارک ملی سالهاست که هر گونه شکار ممنوع بوده و مردم محلی منطقه نیز به شکار حیوانات وحشی اعتقادی ندارند! حضور شیر ایرانی در کشور هندوستان در حالیست که ما قدردان حضور این گونه در سرزمین خودش نبودیم.

شیرها خوش زاد و ولد هستند!

یک کارشناس ارشد تنوع زیستی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این موضوع که باغ وحش‌ها از مشکل عجیبی که خوش زاد و ولد بودن شیرهاست رنج می‌برند، اظهار داشت: در حالی که بسیاری از گونه‌های جهان نسلشان رو به انقراض است شیرها فوق العاده خوش زاد و ولد هستند.

کوشان مهران با بیان این موضوع که خوش زاد و ولد بودن شیرها مانند شمشیر دو لبه است، گفت: شیرها حتی در بدترین شرایط باغ وحش‌ها نیز زاد و ولد می‌کنند که این موضوع را می‌توان از دو جنبه مثبت و منفی ارزیابی کرد.

وی به جنبه مثبت این امر اشاره کرد و افزود: ژن گونه‌هایی که در طبیعت از بین می‌روند را می‌توان در باغ وحشها حفظ و از آن مهمتر جمعیت به وجود آمده را در زیستگاه واقعی احیا کرد.

باغ وحش‌هایی که می‌توانند ذخیره گاه ژنی به حساب آیند

کوشان مهران افزود: امروزه در ایران نیز باغ وحش‌های مختلفی وجود دارد که بیشتر در اختیار بخش دولتی هستند و این در حالی است که اغلب شیرهایی که در ایران نگهداری می‌شوند در بدترین شرایط ممکن به سر می‌برند.

وی سرنوشت توله شیرهایی که در باغ وحشها به دنیا می‌آیند را این گونه توصیف کرد که در بسیاری از مواقع شیرها زاد آوری می‌کنند و توله هایشان به اشخاص علاقمند فروخته شده یا از کشور خارج می‌شوند.

وی ادامه داد: در دنیای فعلی که بسیاری از زیستگاه‌ها جزیره‌ای شده‌اند و ارتباط بسیاری از زیستگاهها با یکدیگر قطع شده خواسته یا ناخواسته باغ وحش‌ها در کنار کار فرهنگی و تفریحی که در مورد آشنا کردن مردم با گونه‌های وحش دارند انجام می‌دهند می‌توانند به عنوان یک ذخیره گاه ژنی نیز به حساب آیند.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی در ادامه با اشاره به اینکه زیستگاه‌های بی‌شماری در جهان ضعیف شده‌اند، گفت: در این شرایط گونه‌ها توانایی انتقال ژن را به سایر جمعیتها از دست داده‌اند و در شرایط علمی باغ وحش‌ها حکم یک ذخیره گاه ژنتیکی را دارند که می‌توانند گونه‌های نادری را از خطر انقراض دور کنند.

حسرتی به اندازه انقراض سلطان جنگل‌های ایران

به هر روی این روزها باغ وحش خرم آباد مملو از خانواده‌هایی است که برای دیدن خانواده شیرهای آفریقایی به باغ وحش سر می‌زنند تا باورمان شود مردم چقدر دلشان برای سلطان جنگلهای ایران که دیگر ماهیت خارجی ندارد تنگ شده است.

دیدن توله شیرهای آفریقایی در باغ وحش خرم آباد به متولیان امر یادآوری می‌کند که شیر ایرانی که از دست رفت ولی باید برای حفاظت از سایر گونه‌های موجود در این سرزمین تلاشی در خور و شایسته را در دستور کار قرار داد تا مردمی که امروز از دیدن شیر ایرانی محروم شده‌اند از دیگر داشته‌های این سرزمین نیز محروم نشوند تا از دیدن گونه‌هایی ایرانی لذت ببرند.